Doświadczenie jogi może być źródłem przemiany (parinamah)

-> w naszym poczuciu,

-> w zachowaniach,

-> w postawach

związanych z udziałem w rzeczywistości.

Służy temu rozwijanie uważności i wrażliwości w kontakcie z wewnętrznym światem własnego przeżywania i w kontakcie ze światami przeżywania, które nie są nam znane:

- z życzliwością (wynikającą nie z formy, lecz z serca),

- przyjaźnie (nie w celu zaspokojenia własnych interesów, lecz w woli poznania),

- ze współczuciem (rozpoznającym u drugiego człowieka/istoty czującej/żywej te same potrzeby i pragnienia),

- z neutralnością (wynikającą z naszej zdolności zarówno do zwiększania przestrzeni czucia, jak i nie bycia emocjonalnie zawładniętym, niezależnie od tego czy emocje przez nas żywione zabarwione są pozytywnie czy negatywnie, w związku z czym nigdy nie pozostawiając nas w gniewie, w bezradności, ale też nigdy w obojętności).

maitrī karuṇā mudito-pekṣāṇāṁ-sukha-duḥkha puṇya-apuṇya-viṣayāṇāṁ bhāvanātaḥ citta-prasādanam

YS I.33

Potrzebujemy sięgnąć po działania (kriya), które

- przyprowadzają świadomość do doświadczania jogi,

- organizują środki do praktyki,

- mówią o jakościach bycia i zaangażowaniach, jakie z praktyki wynikają.

tapaḥ svādhyāy-eśvarapraṇidhānāni kriyā-yogaḥ

YS II.1

W praktyce szukamy wyczulenia świadomości na bycie i działanie nienamnażające cierpienia, wynikające z prawdy o nas samych i o rzeczywistości, której jesteśmy wyrazem.

Obserwujemy zależności między przyczyną - skutkiem, bodźcem - reakcją, powodem - następstwem. Rozpracowujemy przeciwności utrudniające nam urzeczywistnianie prawdy i doświadczanie wolności.

Skoro istniejące założenia/sposoby myślenia i działania (vitarka) są przyczyną napięć, niepokojów i niechęci, kultywujmy przeciwną (pratipakṣa) wynikającą z refleksji i pozytywną kulturę bycia i tworzenia (bhāvanam).

vitarka-bādhane pratipakṣa-bhāvanam

YS II.33

Temu, co sprzeczne z kulturą wynikającą z praktyki yam i niyam, możemy przeciwdziałać. Narzędziami tego przemieniającego działania jest kształtowanie świadomości medytacyjnej za pośrednictwem vairagyi i wynikającego z niej poznania - rozróżniającego.

Zasady yam i niyam są dla nas drogowskazem w wytyczaniu jasnej drogi i budowaniu zrównoważonych relacji. Nie uwzględniając ich w naszej praktyce, zaburzamy zarówno równowagę wewnętrzną, jak równowagę wzajemnego bycia. Działamy pod wpływem stresu, reagujemy w obawie, odczuwamy niepokój. Zanim sytuacje spowodowane błędnymi założeniami wydadzą krzywdzące owoce dla nas samych i dla innych, warto przyglądnąć się im z innej perspektywy. Czy możemy się zatrzymać i zastanowić nad własnym podejściem i odczuciami tak, aby być bardziej świadomymi sytuacji? Czy potrafimy sięgnąć po radę i opinię tych, którzy na wielu aspektach działań, w jakie się angażujemy, znają się lepiej? Czy potrafimy ich niezaangażowany punkt widzenia uwzględnić i docenić? Czy potrafimy być wobec sytuacji otwarci tak, aby widzieć ją uważnie, rozważnie i nie wyłącznie z osobistej/jednostkowej perspektywy?

Rozwój alternatywnych perspektyw wymaga zarówno przekonania, co do istotności zmiany (tapah), poznania (vadhyaya), jak i pokory w uznaniu dotychczasowych dróg i sposobów (iśvarapranidhana). Wymaga zgody na to, że nie zawsze widzimy wszystko przejrzyście i nie zawsze jesteśmy zdolni wybierać najlepsze sposoby. Uczmy się. Im dłużej praktykujemy, tym więcej w nas oddania prawdzie i szczerości wobec siebie. W praktyce własnej, w uczeniu, we współpracy. Tym łatwiej rezygnować nam z tego, co kiedyś było w naszym rozumieniu najlepsze, lecz co ujawniło trudności.

W naszym bieżącym rozumieniu możemy sięgnąć po to, co mniej oddzielające, a bardziej włączające, przejrzyste i dostępne.

Joga jest synonimem elementarnego dostępu i połączenia z życiem za pośrednictwem obserwowanego oddechu, poruszeń ciała i umysłu. Tym samym stale orientuje i reorientuje nasze widzenie spraw tego świata. Nigdy w jednoczeniu nie ustając.

vitarkā-hiṁsā-ādayaḥ-kṛta-kārita-anumoditāḥ-lobha-krodha-moha-pūrvakāḥ mṛdu-madhya-adhimātrāḥ duḥkha-ajñāna-ananta-phalāḥ iti pratipakṣa-bhāvanam

YS II. 34

Dzięki ćwiczeniu inteligencji rozróżniającej tj. przyglądaniu się konsekwencjom negatywnych myśli i działań, wiedza "problematyczna", przejawiająca się między innymi wahaniem, niepewnością zostaje ograniczona - zmniejsza się jej karmiczny walor.

Negatywne myśli są saṃskārami. Nie znikną, lecz ich potencjał można w praktyce wyczerpywać. Wobec karmicznego prawa akcji i reakcji, następstwa aktywnych saṃskār zawsze znajdować będą wyraz w naszej świadomości. To utrudnia poznanie - piętrzy ignorancję i zwiększa niezdolność do widzenia konsekwencji własnych myśli i działań. Utrzymująca się niemoc w praktyce yam i niyam zwiększa ciężar tamasu i jego wpływu na świadomość. Zachowuje ignorancję - źródło poruszeń i przyczynę bolesności w doświadczaniach życia.

Refleksji nad konsekwencjami negatywnych myśli i działań nie może towarzyszyć kontemplacja - napisał w komentarzu do tej sutry Guruji. Właściwym przedmiotem kontemplacji i jedyną drogą do przemiany negatywnych poruszeń są myśli i działania wobec nich przeciwne. Nie należy zniechęcać się okazjonalnym i nieuchronnym pojawianiem się tego, co trudne, niewygodne i bolesne, lecz świadomie negatywność przetwarzać. Moc pojawia się wraz z ustaniem negatywnych myśli i działań. Pozytywność jest miarą postępu świadomości w drodze do ostatecznego poznania.